XAMENOI, αναζητώντας έξι από τα έξι εκατομμύρια, του Daniel Mendelsohn
Οι Χαμένοι είναι ένα από τα βιβλία που θα έβαζα στη λίστα των δέκα βιβλίων που με επηρέασαν, που με άγγιξαν πολύ βαθιά και που με ενέπνευσαν. Είναι μια αληθινή ιστορία αναζήτησης που διαβάζεται σαν μυθιστόρημα. «Τον σκότωσαν οι ναζί», είχε ακούσει ο Mendelsohn μικρός να λένε για τον Σμιλ, τον αδελφό του παππού του. Μια άλλη φορά, μερικά χρόνια αργότερα, άκουσε τυχαία τη μητέρα του να μιλάει στο τηλέφωνο και να λέει: «εγώ νόμιζα πως κρύβονταν και πως τους κατέδωσε ο γείτονας, ε;» Και μερικά χρόνια ακόμη πιο μετά, άκουσε κάποιον να λέει: «Τέσσερεις όμορφες κόρες». Κι έπειτα, ακόμη πιο μετά, άκουσε τον παππού του να λέει στη μητέρα του: «Το μόνο που ξέρω είναι πως κρύβονταν σ’ ένα Kessle”. Κι αναρωτήθηκε: Ποιο “κάστρο”; Που κρύβονταν ο αδελφός του παππού του με τη γυναίκα του και τις τέσσερεις κόρες τους;
Φράση φράση, λέξη λέξη, γυρίζοντας για χρόνια ανά τον κόσμο και αναζητώντας την αλήθεια μέσα από τις αφηγήσεις των επιζώντων που τους γνώριζαν τα χρόνια εκείνα, ο Mendelsohn συμπληρώνει το παζλ της ιστορίας έξι ανθρώπων που χάθηκαν στο Μπόλεχοφ, μια μικρή πόλη της Πολωνίας στα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Κι όταν στο τέλος του ταξιδιού του, στην τελευταία του στάση στο Μπόλεχοφ, στο παράσπιτο κάποιου γνωστού των ‘χαμένων’, εκεί που ανακάλυψε πως είχαν κρυφτεί για να σωθούν, σκύβοντας ο Mendelsohn πάνω από την τρύπα, την καταπακτή που βρισκόταν κάτω από τέσσερεις βγαλμένες σανίδες, κατεβαίνοντας, θέλοντας να νιώσει κι αυτός κάτι από αυτό που είχαν νιώσει εκείνοι μέσα στην τρύπα, προτού τους βρούν και τους εκτελέσουν, σκέφτηκε: «Κestl, Kestl, όχι Kessle», όπως είχε νομίσει ακούγοντας κάποτε τα λόγια του παππού του. «Γιατί ο εγγονός δεν μπορεί να είναι ο παππούς του». Και προσθέτει πως όσα κι αν θέλει να μάθει κανείς, κοιτάζει με τη δική του ματιά και ακούει με τα δικά του αυτιά, κι ο τρόπος που τα ερμηνεύει, εξαρτάται από το ποιoς είναι. Kestl, λέγεται στα γίντις το κουτί. Ενώ εκείνος, ακούγοντας «τα ανοιχτά φωνίεντα και τα παχιά σύμφωνα», άκουσε κάποτε μια ιστορία σαν παραμύθι, για κείνους που είχαν κρυφτεί σε ένα kessle, σε ένα κάστρο.
Στο συγκλονιστικό αυτό χρονικό της αναζήτησης ενός χαμένου παρελθόντος, γράφοντας μέσα από την ιστορία μιας οικογένειας και την ιστορία και μιας πόλης, ο Mendelsohn βάζει τον αναγνώστη να αναρωτηθεί για τη φύση της γνώσης, για την αφήγηση των ιστοριών αλλά και για την καταγραφή της ίδιας της Ιστορίας.